خشکسالی یکی از پدیده های خزنده محیطی است که در مناطق خشک و نیمه خشک نمود بیشتری دارد. در این پژوهش با استفاده از داده های بارندگی 23 ایستگاه سینوپتیک و باران سنجی در بازه زمانی 20 ساله در شمال غرب ایران، به بررسی و تحلیل فضایی خشکسالی پرداخته شده است. ابتدا با استفاده از مقادیر SPI، دوره های خشکسالی و ترسالی منطقه شناسایی شدند و با استفاده از افزونه Geostatistic Analyst اقدام به پهنه بندی خشکسالی با روش درون یابی کریجینگ معمولی با مدل نیم پراشنگار گوسین و با کمترین خطای RMS شد. در ادامه با استفاده از واریوگرام مناسب، یاخته هایی به ابعاد 5*5 کیلومتر جهت انجام تحلیل فضایی بر منطقه مورد مطالعه گسترانیده شد. به منظور تبیین الگوی حاکم بر خشکسالی در شمال غرب ایران از آماره های سراسری و موضعی موران در حکم رویکردهای تحلیل اکتشافی داده های فضایی استفاده شد. نتایج شاخص موران در مورد خشکسالی نشان داد که مقادیر مربوط به سال های مختلف در طول دوره آماری دارای ضریب مثبت و نزدیک به یک (I >0.959344Moran's) می باشند که نشان دهنده خوشه ای بودن توزیع فضایی خشکسالی است. همچنین نتایج حاصل از مقادیر امتیاز استاندارد Z و مقدار P-Value، خوشه ای بودن توزیع فضایی خشکسالی را مورد تائید قرارداد. درنهایت جهت شناسایی الگوهای فضایی حاکم بر خشکسالی از آماره ی عمومی G استفاده شد. نتایج این آماره نشان داد که قسمت غرب و شمال غرب منطقه دارای الگوی خشکسالی ملایم و جنوب شرق منطقه دارای الگوی خشکسالی بسیار شدید می باشد که در سطح 99.0 درصد معنادار می باشند.

لطفا برای مشاهده چکیده به متن کامل (PDF) مراجعه فرمایید.

چگونگی کاربری اراضی شهری و نحوه همجواری آنها نسبت به یکدیگر به عنوان محیط کالبدی نقش اساسی در زندگی اجتماعی و کیفیت محیط اجتماعی شهروندان دارد. تحقیق حاضر از لحاظ ماهیت، توصیفی-تحلیلی و از لحاظ هدف، کاربردی می باشد. برای ارزیابی کیفی از ماتریس سازگاری و تحلیل نظم فضایی با استفاده از مدل نزدیکترین همسایه RN استفاده شده است، برای تحلیل خوشه و ناخوشه شاخص ها نیز از نرم افزار GIS استفاده گردید. هدف از پژوهش حاضر تحلیل فضایی نحوه پراکندگی کاربری ها از نظر کیفی در مناطق پنج گانه شهرداری اردبیل می باشد، نتایج حاصل از این پژوهش نشان می دهد کاربری های فضای سبز، تجهیزات شهری و مذهبی از بیشترین سازگاری با کاربری های مجاور خود دارند و کاربری های درمانی، تاسیسات شهری و اداری-انتظامی از کمترین سازگاری با کاربری های مجاور خود برخوردار می باشند، با توجه به بررسی مدل نزدیکترین همسایه RN توزیع اکثر کاربری های بررسی شده به صورت الگوی خوشه ای بوده که نشان دهنده عدالت محور نبودن توزیع منابع، امکانات و تجمع و تمرکز آن در یک بخش از مناطق شهر می باشد و در ارزیابی اختلاط کاربری اراضی شهری با تحلیل خوشه و ناخوشه، ناحیه 2 منطقه دو شهرداری یک ناخوشه یا تکدانه را تشکیل می دهند و علاوه بر آن مقدار کم دسترسی توسط مقادیر زیاد دسترسی محاصره شده است، نتیجه بدست آمده نشان می دهد اکثر کاربری های موجود هم به لحاظ کمی و کیفی با استاندارد ها و وضعیت مطلوب منطبق نیست و در واقع در شرایط نابرابر قرار دارند و اینکه عدم تعادل فضایی و نابرابری در توزیع کاربری های شهری در مناطق پنج گانه شهر اردبیل مشهود است.

در مطالعات اکتشافات ژیوشیمیایی، روش های جداسازی آنومالی مختلفی مثل روش های فرکتالی و آماره فضایی U از گروه تکنیک های ساختاری، جهت تفسیر داده ها و جدایش مناطق آنومال ارایه شده است. در این مطالعه، اقدام به مطالعه ویژگی های طیفی مقادیر U مربوط به کانی سازی نوع مس پورفیری در منطقه ظفرقند شده است. با استفاده از مقادیر طیف توان می توان پارامترها و متغیرها را به صورت سیگنال های مکانی در نظر گرفت و تحلیل ها را بر روی دامنه سیگنال های مختلف انجام داد. برای تعیین تغییرپذیری آمارهU و تحلیل فرکانس های مختلف آن، روش جدیدی تحت عنوان روش فرکتالی طیف توان-مساحت آمارهU معرفی و بکارگرفته شد. در این روش داده های طیف توان آمارهU به 5 گروه مختلف تقسیم شد که هر کدام از این کلاس ها مربوط به طیف های فرکانسی مختلفی هستند. جهت تعیین نوع زمینه یا آنومالی بودن این کلاس ها از روش چند متغیره تحلیل مولفه های اصلی استفاده شد. روش تحلیل مولفه های اصلی بر روی ماتریس طیف توان مربوط به مقادیر U تمام عناصر و برای هرکلاس به صورت جداگانه انجام گرفت. نتایج نشان داد فاکتور کانی سازی مس در کلاس های فرکانسی 1، 2 و 3 وجود دارد که مقادیر طیف توان کم را نیز نشان می دهند. این کلاس ها به عنوان کلاس های مربوط به آنومالی در نظر گرفته شد. کلاس های 4 و 5 بر اساس روش تحلیل مولفه های اصلی، اثر کانی سازی را به خوبی نشان نمی دهند. کلاس های فرکانسی مربوط به زمینه از کلاس های آنومالی فیلتر شده و از داده ها حذف شدند. در نهایت طیف توان های باقی مانده با استفاده از تبدبل فوریه معکوس به حوزه مکان منتقل شده و نقشه آنومالی بدست آمد. در این نقشه، مقادیر از جنس پارامتر U بوده و محل آنومالی ها به خوبی بر روی آن مشخص شدند. نتایج حفاری صورت گرفته بر روی این آنومالی ها به خوبی وجود کانی سازی در عمق است.

بهره­گیری از فضاهای پیراشهری به عنوان کالاهای استراتژیک و مقرون­به­صرفه جهت توسعۀ خوشه­های نوآوری، شهرها را به سمت تحقق توسعۀ پایدار و اکوسیستم نوآور بر مدار اقتصاد دانش­بنیان رهنمون می­سازد. هدف این پژوهش، شناسایی و استخراج مراحل تکوین و توسعۀ خوشه­های نوآوری جهت کاربست آن در فضاهای پیراشهری است. روش پژوهش حاضر، از لحاظ ماهیت، کیفی، ازنظر هدف، کاربردی-توسعه­ای و از نوع مطالعات ثانویه با رویکرد مرور سیستماتیک ادبیات منطبق بر فرآیند هشت مرحله ای اوکلی(2015) است. جامعۀ آماری شامل مقاله­ها، کتاب­ها و پایان­نامه­های مربوط به خوشه­های نوآوری شهری، ­از سال 2000 تا 2023 است. حجم نمونه شامل 32 منبع می­باشد. بر اساس نتایج پژوهش، بیشترین منابع پژوهش مربوط به سال­های  2018-2023 ( 62 درصد منابع) و پایگاه­های داده­­ای ساینس دایرکت و اشپرینگر است(به ترتیب 28 و 22 درصد منابع). بر اساس نتایج حاصل از تحلیل منابع، 113 کد بر تکامل و توسعۀ خوشه­های نوآوری شهری جهت کاربست آن ها در فضاهای پیراشهری تأثیرگذار هستند که در 26 مقوله مشتمل بر برنامه­ریزی راهبردی، پیش­نیازها، سازمانی، مدیریت، ساختار جمعیت، محیط فرهنگی، خدمات، مدیریت دولت، الزامات فرهنگی، زیرساخت اقتصادی، مالی، ساختار صنعتی، انباشت صنعتی، سطح اقتصادی، نوآوری فناورانه، موقعیت جغرافیایی، ارتباط صنعت-دانشگاه، مقیاس شهر، محیط اکولوژیک، طراحی و محیطی طبقه بندی شده اند. این مقوله ها در هشت کد محوری متشکل از نهادی، اجتماعی- فرهنگی، اقتصادی، انباشت جغرافیایی و فضایی، زیرساخت و غیره طبقه بندی شده اند. مراحل توسعه و تکوین خوشه­های نوآوری شامل مرحله پیش­خوشه و ظهور خوشه، راه­اندازی، فاز رشد خوشۀ پسین، پایداری، زوال و درنهایت سازگاری خوشه­ای، جهش یا فرسودگی است.

زمانبندی هنگام استفاده از نمودار کنترل EWMA نیاز به واریانس آماره EWMA داریم. در کتاب ها و مقالات مربوط به کنترل کیفیت آماری، از رابطه ای برای محاسبه این واریانس استفاده می شود که دقیق نیست و همان طور که نشان خواهیم داد، کمتر از مقدار واقعی است. در این مقاله، ابتدا واریانس دقیق آماره EWMA را برای مشاهدات مستقل به دست آورده و سپس با مقایسه این واریانس جدید و واریانس قدیمی، تاثیر واریانس دقیق را بر حدود کنترل نمودار EWMA بررسی خواهیم کرد.

مناطق آزاد از ابزارهای دولت ها برای تحقق راهبرد برونگرا در پارادایم جهانی شدن، از اصلیترین کانونهای توجه سرمایه گذاران محسوب میشود که از بدو تشکیل زمین مهمترین عامل در بین دیگر عوامل تولید مورد توجه می باشد و آنچه بعد از سپری شدن چندین دهه از تشکیل مناطق آزاد لازمه تغییر است تغییر رویکرد در برنامه ریزی در این نواحی لازم می باشد در پژوهش با رویکرد آینده نگاری به شناسایی مهمترین عوامل مؤثر، میزان و چگونگی تأثیرگذاری این عوامل بر یکدیگر و بر وضعیت آینده توسعه فضایی منطقه آزاد ارس می پردازد که در واقع زمینه تدوین سناریوها در مراحل بعدی و همچنین تدوین راهبردها، برنامه ریزی و سیاستگذاری برای رسیدن به سناریوهای مطلوب را فراهم میکند که از روش های دلفی و تحلیل اثرات متقاطع و نرم افزار میک مک به شناخت پیشران ها پرداخته است و از لحاظ روش توصیفی – تبینی و نتایج، کاربردی است در مرحله اول، 51 متغیر در قالب 4 عامل (اقتصادی، سیاسی و نهادی، اجتماعی و گردشگری و کالبدی و محیطی) ، شناسایی و از میان عوامل میزان تأثیرگذاری بر یکدیگر و بر آینده با روشهای مستقیم و غیرمستقیم، 13عامل کلیدی، جذب سرمایه، تحریم های بین المللی، توسعه دشت های کشاورزی و گلخانه ای، توسعه بخش صنعت، صادرات، قیمت زمین، توسعه شهری و روستایی، روابط دیپلماتیک با کشورهای حوزه قفقاز، رقابت منطقه ای با سایر مناطق آزاد، زیرساخت های گردشگری، رونق تجارت، تسهیل در واردات و مناقشه قره باغ و روند صلح، انتخاب، که بیشترین نقش را در توسعه فضایی آینده منطقه آزاد ارس، ایفا می نماید.

هدف این مقاله تعریف تحلیل فضایی و شرح مختصر مراحل تکوین آن در جغرافیاست. برای این منظور، از سال های قبل از جنگ جهانی دوم تاکنون، تطور تحلیل فضایی (پیدایش و عوامل موثر بر گسترش آن) بررسی شد. بر اساس منابع بررسی شده، تحلیل فضایی در پی انقلاب کمی و برای کشف نظریه ها و قوانین فضایی پراکندگی ها نضج گرفته است. از نظر طرفداران این نگرش جغرافیای قدیم (ناحیه ای) درصدد کشف نظریه های جهانی نیست و، بنابراین، نمی تواند دانش علمی تولید کند. در نتیجه چنین ضعفی، این دانش قادر به حل مسائل و مشکلات جامعه نیست. هدف تحلیل فضایی تحلیل پراکندگی ها یعنی توصیف ساختار فضایی و استدلال این ساختارها از طریق روابط فضایی و سرانجام برنامه ریزی فضایی فعالیت های انسان است. پس از ورود کامپیوتر و ایجاد سیستم اطلاعات جغرافیایی، تحلیل فضایی رویکرد اصلی جغرافیا شد و اکنون نیز سیطره این نگرش ادامه دارد. از نظر فلسفه علم، تحلیل فضایی با پراکندگی ها به منزله هستی های مستقل سروکار دارد. دانش حاصل به صورت نظریه های مستقل و جهانی بیان می شود. روش شناسی کمی و تجربی در قالب علم مهم زمین آمار همه پردازش های آماری مانند درون یابی، شناسایی ساختار فضایی، تغییرات فضایی و سرانجام برنامه ریزی فضایی را اجرا می کند.